فرهنگ

اشاره به رشد فکری و روحی و زیبایی شناختی فرد، گروه یا جامعه.
ب – در بر گرفتن تعدادی از فعالیت های ذهنی و هنری و محصولات آنها.
ج – برای مشخص کردن کل راه و رسم زندگی، اعمال فعالیت ها، باورها و آداب و رسوم تعدای از مردم، یک گروه یا یک جامعه.
به نقل از محمدتقی جعفری:« در برخی منابع چنین آمده است، فرهنگ از منظر مجموعه مظاهر زندگی یک ملت دارای مفهوم ها و تقسیماتی از قبیل زیر می باشد:
الف- مجموعه فعالیت انسان برای رفع حوایج اصلی خود و جامعه اش مانند غذا، لباس، خانه، بهداشت و حفظ طبیعت.
ب- تدارک امکاناتی که برای مجموعه ی فعالیت انسان اعم از علوم، صنایع، راهسازی، تشکیلات اداری و غیره لازم است.
ج- سعی در ظرافت و محدود ساختن و تغییر دادن انگیزه ها و نیازهای پست به نیازهای عالی.»
برخی برای واژه فرهنگ دو استعمال اصلی بیان کرده اند:
الف- به محصول یک متمدن عالی اطلاق می شود. مانند ادبیات، هنر، فلسفه و بدین ترتیب کاربرد معمول و متداول آن برای توصیف افرادی با سواد با معلومات عالی است.

[ بازدید : 19 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

همانطور که بیان شد،اولین کاربردهای واژه ی فرهنگ در انگلیسی مربوط به « پرورش» حیوانات و به عمل آوردن محصولات زراعی بود وهمچنین با مفهوم عبادات دینی (که کلمه نیایش از آن مشتق می شود ) ارتباط داشت.از قرن شانزدهم تا قرن نوزدهم واژه ی فرهنگ به شکل گسترده ای برای تبیین کامل ذهنی افراد بشر و رفتار شخصی از راه آموزش به کار گرفته شد. این امر، نوعی گسترش استعاری اندیشه آباد کردن زمین و اعمال زراعی بود. در طول این دوره واژه فرهنگ کم کم به معنای بهبود و اصلاح جامعه در کلیت آن نیز به کار رفت و به منزله نوعی معادل« ارزشی» برای « تمدن» استفاده شد. از آن پس مفهوم زمان معنای خاصی پیدا کرد، یعنی ملل اروپایی را به عنوان دارندگان« فرهنگ» با « وحشی گری» آفریقا مقایسه می کرد. سپس در دوره انقلاب صنعتی کاربرد تازه ای برای واژه و معنای فرهنگ آغاز شد. از آن پس این واژه را تنها برای سنجش معنوی به کار می بردند، به این معنا که فرهنگ دیگر ارتباطی به تغییرات مادی و زیربنایی نداشت و در اواخر قرن نوزدهم تعاریف فرهنگ تاکید بر سنت و زندگی روزمره به عنوان ابعاد فرهنگ داشت.
به گفته ویلیامز تحولات گوناگون تاریخی به نحوی مبهم در سه نوع کاربرد رایج اصطلاح فرهنگ انعکاس یافته است.

[ بازدید : 18 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

طبق تحقیقات بروکر و کلاید کلوکون انسان شناسان آمریکایی از زمانی که تایلر انسان شناس انگلیسی تعریف خود را در کتاب فرهنگ ابتدایی در سال 1871 ارائه داد و تا 32 سال بعد کسی به تعریف مجدد فرهنگ مبادرت نکرد و تا سال 1920 یعنی بعد از گذشت شش قرن تنها شش تعریف به آن اضافه شد ولی از سال 1920 به بعد بود که تلاشی بزرگ برای توضیح و تبیین فرهنگ صورت گرفت و این تا اندازه ای نتیجه رشد انسان شناسی بود.
کروبر و کلوکون در کتاب خود به نام:« فرهنگ: مروری انتقادی بر مفاهیم و تعاریف» 164 تعریف از آن نقل کردند که از« رفتار آموخته شده» تا « تصورات در ذهن» و « یک مکانیسم دفاعی روانی» و ... را در بر می گرفت.
جلالی مقدم می گوید:« فرهنگ دارای محتویاتی ناهمگون است و به موضوعی واحد اشاره ندارد، بلکه گستره ی آن می تواند موضوعات پر شماری را در تصورات و افکار، احساسات و عواطف، ارزشها، اشیاء، اعمال و تمایلات شامل گردد.»
دودن یکی از مراجع آلمانی در تعریف فرهنگ می نویسد: مجموع مظاهر زندگی فکری و هنری ، شکل زندگی ظریف ، پرورش باکتری های و موجودات زنده بر روی زمینه مواد غذایی ، کاشتن و رسیدگی کردن زمین زراعتی ، گروه جدید پرورش داده شده از زندگی حیوانی یا گیاهی.

[ بازدید : 29 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

فرهنگ مجموعه منسجمی است از ابزار و وسایل و اجناس مصرفی، منشورها و قوانین اساسی برای گروه های گوناگون اجتماعی اندیشه ها و پیشه ها باورها و آداب و رسوم. چه فرهنگ ساده باشد و چه فرهنگ پیچیده باشد در هر حال با دستگاه گسترده ای مواجه می شویم که بخشی از آن مادی و بخشی از آن انسانی و بخشی از آن معنوی است، دستگاهی که بشر به کمک آن از عهده ی حل مشکلات مشخص و ویزه که سر راه او قرار می گیرد بر می آید این مشکلات از این واقعیات ناشی می شود که بشر دارای بدنی است که تابع نیازهای طبیعی و جسمانی گوناگون است، و در محیطی زندگی میکند که هم بهترین دوست اوست زیرا برای او مواد خام لازم برای انجام کارهای یدی اش را فراهم می آورد، و هم دشمن خطرناک او، زیرا بسیاری از نیروهای مخاصم او را در خود پناه می دهد.» و نیز «انسان به عنوان خالق فرهنگ علاقه ویژه و رابطه تنگاتنگی با مخلوق خود دارد در واقع انسان فرهنگ را می آفریند و فرهنگ به انسان پروبال انسانی هر چه بیشتری می بخشد و وجودش را پربار می کند و لذا انسان بدون فرهنگ موجودی ماقبل انسانی، و از هر جهت فقیر، ناتوان و زمخت به شمار می آید، و از این جهت هم هست که می گویند انسان موجودی فرهنگی است، چون بدون فرهنگ، وجود انسانی بالفعل، حقیقی، متعالی و بالنده غیر ابل تصور است.»
داریوش آشوری چنین بیان می کند:«صحبت از فرهنگ، براستی «صحبت از توانایی های خلاق انسان است و اشاره ای است به نقش سازنده ارزشها و دیدگاهها، قدرت زبانی و بیان هنری و حکایتی است از همه اجتماعات کوچک و بزرگ که درگیر تجدید هنجارها و ضوابط اخلاقی و ایجاد امکانات تازه برای یک زندگی مناسب ترند.»

[ بازدید : 16 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

در زبان های اروپایی کلمه یا اصطلاح یا مقوله فرهنگ که از آن به کولتور تعبیر می شود دارای داستان و بتبع دارای تاریخ است و در سیاق این تاریخ معانی و دلالت های گوناگون پیدا کرده است.
داریوش آشوری بیان می کند: « واژه « کولتور» یا « کالچر» به انگلیسی در اصل ریشه لاتینی به معنای کشت و کار و کشاورزی است و در زبان لاتینی به معنای تکه زمین شخم خورده بود و سپس از قرن شانزدهم میلادی به معنای پرورش و ادب وآداب و آموختن آداب و رفتار اجتماعی باب شده و همچنین به معنای پرورش ذهن و ادب آموزی. واژه « کولت» در فرانسه یا « کالت در انگلیسی» از همین واژه ریشه می گیرد به معنای آیین، کیش، پرستش. در فرانسه و انگلیسی از همین ریشه اگری کولتور را داریم به معنای کشاورزی. در قرن نوزدهم نخست در زبان آلمانی و سپس در فرانسه و انگلیس وازه کولتور در حوزه ی علوم تاریخی و سپس علوم انسانی مدرن بویژه در « انتروپولوژی» یا انسانشناسیی یک مفهوم محوری شد. مفهومی که در واقع مرز انسان و حیوان و یا انسان و طبیعت را بیان می کرد و در نتیجه « کولتور» در برابر « نا تور» قرار گرفت به معنای طبیعت.»
در فرهنگ کامل انگلیسی- فارسی آریانپور کاشانی این معانی به چشم می خورد: زراعت، کشتکاری- کشت باکتری در آزمایشگاه – فرهنگ، پرورش، تربیت شده، پرورش جسم و فکر بوسیله تربیت و تعلیم، تکامل، استعداد و قوه ذهنی و شایستگی.

[ بازدید : 168 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

امروزه واژه ی فرهنگ در زبان ما بار معنایی اش را از کولتور در زبان های اروپایی می گیرد که در علوم انسانی از قرن نوزدهم رواج پیدا کرده است.»
در فرهنگ جهانگیری آمده است که فرهنج و فرهنگ شش معنی به شرح زیر دارد: دانش – ادب – عقل – کتابی که مشتمل باشد بر لغات پارسی – نام مادر کیکاوس – شاخه درختی را گویند که آن را بخوابانند و خاک بر زیر آن بریزند تا بیخ بگیرد و بعد از آن، آنرا کنده به جای دیگر نهال کنند.
فرهنگ نفیسی: نیکوئی و تربیت و پرورش و بزرگی و عظمت و بزرگواری و فضیلت و وقار و شکوهمندی و دانش و حکمت و هنر و علم و معرفت و علم فقه و علم شریعت. و کتابی که محتوی لغات فارسی باشد. و فرهنگ یعنی شاخه درخت خوابانیده که پس از ریشه کردن از آنجای برآورده و در جایی دیگر نهال کنند و مجرای زیر زمین و قنات و کاریز و نام مادر کیکاوس.
فرهنگ معین: ادب، تربیت – دانش، علم، معرفت – مجموعه آداب و رسوم – مجموعه علوم و معارف و هنرهای یک قوم – کتابنامه شامل لغات یک یا چند زبان و شرح آنهاست – کاریز.
فرهنگ عمید: دانش، ادب، علم، معرفت، تعلیم و تربیت، آثار علمی و ادبی یک قوم یا ملت. و نیز به معنی کتاب لغت.

معانی واژه فرهنگ در زبان های اروپایی:

[ بازدید : 20 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

واژه فرهنگ در زبان های مختلف و در فرهنگ ها و دایرةالمعارف ها دارای معانی متعدد و گوناگونی است، که بیانگر دلالتها و تعینهای مختلف و تحولات آن در سیر تاریخی اش هست. معانی قدیم واژه ی فرهنگ در زبان فارسی دارای مشترکاتی با معانی آن در زبان های فرنگی- لاتینی است، در صورتی که در زبان عربی مشاهده نمی شود.

معانی واژه فرهنگ در زبان فارسی:

داریوش آشوری بیان می کند:« واژه فرهنگ در فارسی واژه بسیار کهنی است که از زبان پهلوی پیشینه آن را در دست داریم. اما صورت کهنه تر فارسی باستان و اوستایی اش را در دست نداریم. این واژه از دو پاره تشکیل شده است، یکی پیشوند«فر-» و دیگر بن واژه «- هنگ» از ریشه « ثنگ» در اوستایی، به معنای کشیدن.« فر-» را به معنای «پیشین» و «به سوی» در واژه هایی مانند فرسودن، فرمودن و فرسنگ داریم. صورت دیگر آن«فرا-» ست، چنانکه در «فرا رفتن». «-هنگ» را به صورت«هنج» هم داریم، چنانکه«فرهنگ» به صورت«فرهنج» هم بوده است ومصدر فرهنجیدن هم داشته ایم، به معنای ادب و تربیت کردن. از این«-هنگ» و«هنج» در فارسی کهن واژه دو دهنج را داریم به معنای دودکش. معنای ریشه ای واژه«فرهنگ» پیش کشیدن یا جلو آوردن یا فرا کشیدن است. از این واژه در زبان پهلوی «فرهنگستان» را هم داریم به معنای آموزشگاه، یعنی جایی که در آن «فرهنگ» می آموزنند و جوانان را پرورش می دهند و ایشان را فن و حرفه ای می آموزانند، چنانکه«فرهنگ سواری» داشته ایم، به معنای فن سوارکاری. «فرهنگ شاهان» نیز به معنی آداب و قاعده های کشور دارای شاهانه بوده است.

[ بازدید : 16 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

ایموند ویلیامز می گوید:« دلیل این پیچیدگی این است این واژه باید در چندین و چند رشته مجزای فکری و در نظام های فکری متعدد و متمایز برای تبیین مفاهیمی مهم مورد استفاده قرار گیرد.»
ار.بی.جی واکر، درباره پیچیدگی فرهنگ می گوید:« هر چند که حوزه ارجاع این کلمه به طرزی بارز گسترده است، پیچیدگی کلمه فرهنگ تنها به این دلیل نیست که بر پدیده های مختلف و بسیار دلالت دارد. دلیل آن ضمنا" این است که فرهنگ در طول پیدایش تاریخی خود، محل مباحثات جدی فلسفی و سیاسی بوده است، فرهنگ به عنوان یکی از مفاهیمی که هم اندیشه اجتماعی و سیاسی اروپا و هم در تاسیس رشته های تخصصی دانشگاهی در قرن حاضر به طور جدی مورد بحث بوده است، در بسیاری از چارچوب های فکری در رشته های مطالعاتی، معانی کاملا" متمایز و اغلب مانعه الجمعی به خود گرفته است.»
محمد تقی جعفری چنین بیان می کند:« دلیل این است که فرهنگ از یک مقوله متجانس نیست و بر یک واقعیت مفرد دلالت نمی کند. بلکه تعداد زیادی از عناصررا در سطوح مختلف در بر می گیرد. از آن جمله اند عقاید، عواطف، ارزش ها، هدف ها، کردارها، تمایلات و اندوخته ها.»
از نظر کروبر و کلوکون:« یکی از دلایل عنایت مخصوص به توضیح فرهنگ ازدیاد علاقه شاخه های دیگر علوم به این مفهوم است .»

[ بازدید : 17 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

وجود این همه معانی و تعاریف برای فرهنگ دارای علل و توجیهات گوناگونی است که بر غنا، گستردگی و پیچیدگی هر چه بیشتر این مفهوم دلالت دارند.
میچویف، از نویسندگان شوروی سابق نیز در این باره میگوید:« تعدد معانی مفهوم فرهنگ و تعینات آن در علم، علی الظاهر بر می گردد به بکارگیری وسیع این اصطلاح در شاخه های علمی مشخصی، و طبیعی است که هر شاخه ای با توجه به نیازها و مسائل خاص خود به این مفهوم نزدیک و معنایی برای آن قائل می شود که برای حل مسائلش مهمتر یا راه گشاتر است.»
مارکایان از شوروی سابق یادآور می شود:« تعدد کارکردهای اصطلاح فرهنگ قبل از هر چیز نتیجه مستقیمی است از تعدد جوانب پدیده ای که از آن تعبیر می گردد و این تعدد در هنگام مطالعه منجر به ایجاد موضوعات و موضع گیری های مختلف و تکلیف های معرفتی می شود. برای مثال هنگامی که جامعه شناسی، به طور نظری، عنصر فرهنگ را مطالعه می کند، مسائل معرفتی معینی مد نظر قرار میدهد. اما مردم شناس مسائل دیگری، و بحث های تجربی اجتماعی برای گروه های اجتماعی کوچک، مسائل دیگری. و به همین مناسبت می توان گفت واقعیت وجود مسائل شناخت گوناگون امروزی آن بازی کرده، تعیناتی که نه تنها با هم منطبق نیستند بلکه احیانا " با هم متضاد هم هستند. و نیز مفهوم فرهنگ از مرز شناخت اجتماعی انسانی فراتر می رود و وجود این پیچیدگی نه تنها بر اسباب علمی بلکه بر اسباب اجتماعی تاریخی عمیق تری نیز دلالت دارد.»

[ بازدید : 18 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]

فرهنگ مقوله پیچیده و چند بعدی است، با بار ارزشی و علمی پر رنگی که در هاله یا هاله هایی از ابهام و گنگی فرو رفته است. رایموند ویلیامز در این باره چنین بیان می کند:« فرهنگ یکی از دو یا سه واژه بسیار پیچیده ای است که در زبان انگلیسی وجود دارند.» قبل از آخرین دهه قرن هجدهم، کثرت معانی لفظ های فرهنگ و تمدن،« هردر» فیلسوف آلمانی را به ذکر این نکته در باب فرهنگ واداشته است که « هیچ چیزی نامعین تر از این کلمه نبود.» ولی استعمال گسترده این لفظ در دوره بعد نیز بر وضوح آن چیزی نیافزود، تا جایی که لاورنس لوئل از نویسندگان قرن بیستم بیان می کند که:« در این جهان هیچ چیز فرارتر از معانی این کلمه (فرهنگ) نیست و در تحدید معنای آن کوشیدن به مانند سعی در گرفتن هوا در مشت است، و تازه آن وقت هم می بینیم که آن، بجز در چنگ ما، در همه جا هست.» ار.بی.جی واکر، واژه فرهنگ را یکی از دو یا سه پیچیده ترین کلماتی می داند که تاریخ برایمان به ارث گذاشته و نیز فرهنگ را از جمله اصطلاحاتی می داند که به انباشت وسیع و پیچیده تفکر درباره امور انسانی اشاره دارند.

[ بازدید : 27 ] [ امتیاز : 0 ] [ نظر شما : ]